Het stof van de grootschalige Amerikaanse aanval op Iran zal nog nauwelijks zijn neergedaald als deze week wereldleiders bijeenkomen in Den Haag. Op de NAVO-top, die dinsdag begint, wordt de Amerikaanse president Trump verwacht en uiteraard zijn ook gastheer en NAVO-chef Mark Rutte en premier Schoof aanwezig. Maar ook de andere dertig leden komen met ieder hun eigen delegatie én wensenlijstjes.

Net als Nederland zullen andere West-Europese landen als Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk als doel hebben om de Europese defensiecapaciteiten te versterken en de banden tussen de NAVO-landen te behouden en te versterken. Ook zullen de landen pleiten voor steun aan Oekraïne, het versterken van de oostgrens van de NAVO en zullen ze pleiten voor een grotere rol binnen de NAVO naast de VS.

Op de top zullen de Baltische staten (Estland, Letland, Litouwen) zich hoogstwaarschijnlijk flink laten horen. Hoewel de staatshoofden misschien minder in het nieuws zijn, hebben zij naar eigen zeggen dagelijks te maken met de Russische dreiging. Ook vormen die landen tevens de buitengrens van de NAVO, gelegen aan de grens met Rusland.

De angst is dat, mocht de oorlog in Oekraïne eindigen, het Russische leger de Baltische staten als nieuw doelwit ziet. De landen willen dat de NAVO zich tot de tanden toe bewapent en dat alle landen zo snel mogelijk voldoen aan de 5-procentnorm voor de defensie-uitgaven ten opzichte van het bruto binnenlands product. Litouwen gaat die defensie-uitgaven de komende jaren al verhogen tot 6 procent. Op de top in Den Haag is het de bedoeling dat de nieuwe NAVO-norm van 5 procent officieel besloten worden.

Tegelijk is het onduidelijk wat voor effect de aanval van de VS op Iran zal hebben op de top, en in het bijzonder de nasleep van die aanval. Want komt Trump nog wel naar Den Haag, met een eventuele tegenreactie van Iran in het vooruitzicht? En zijn de meningen eensgezind binnen de NAVO over de Amerikaanse aanval op een soeverein land, waartoe Trump op eigen houtje besloot?

Turkse rol

Turkije heeft een interessante rol bij de NAVO. Het land is geen lid van de EU en heeft een bekoelde relatie met veel Europese landen. Maar niet voor niets riep NAVO-baas Rutte de Europese leiders vorige maand op de banden met Turkije te herstellen. Want als Europa en de NAVO zich willen weren tegen de Russische dreiging kan het niet om Turkije heen.

Niet alleen heeft Turkije na de VS het grootste leger binnen de NAVO, ook wil de alliantie niet dat Turkije richting China en Rusland trekt.

Als een van de weinige landen heeft Turkije de banden met Rusland niet verbroken. President Erdogan heeft duidelijk gemaakt dat militaire samenwerking niet gratis is en dat er wat tegenover moet staan. Hij zou vooral de economische banden met Europa willen aanhalen.

Meer weten over de NAVO? Bekijk hier onze interactieve special:

Een van de belangrijkste aanwezigen op de top is geen lid van de NAVO. De Oekraïense president Zelensky is door Rutte uitgenodigd, net als bij de voorgaande toppen. In de strijd tegen de Russische agressie kan Oekraïne rekenen op veel steun van NAVO-landen. Toch is Zelensky alleen welkom bij het diner in Paleis Huis ten Bosch, wanneer alle leiders met koning Willem-Alexander en koningin Máxima dineren.

Gasten die niet lid zijn

Naast de 32 NAVO-lidstaten en Zelensky zullen ook meerdere landen aanwezig zijn waar de alliantie mee samenwerkt. Zo zullen er ook delegaties van bijvoorbeeld Japan, Zuid-Korea, Australië en Nieuw-Zeeland. Maar ook voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen zal naar Den Haag komen.

Door de toegenomen spanningen in Oost-Azië is het strategisch belang van de NAVO gegroeid in die regio. Zo heeft de alliantie bijvoorbeeld de banden met Japan, Zuid-Korea, Australië en Nieuw-Zeeland de laatste tijd sterk aangehaald. Die landen vrezen voor onder meer de militaire opbouw van China en zien de dreiging groeien.

In april van dit jaar was Rutte bijvoorbeeld nog op bezoek in Japan en sinds het begin van het jaar heeft Japan zelfs een eigen ambassade bij het hoofdkwartier van de NAVO in Brussel. Beide partijen hebben belang bij een samenwerking. Zo is Japan dan minder afhankelijk van de VS als het op militaire steun aankomt en krijgt de NAVO meer invloed in een regio met landen als Rusland, China en Noord-Korea.

Overigens zullen niet NAVO-leden niet aanwezig zijn bij de belangrijkste vergadering tijdens de top, op woensdag. Die is alleen voor de leden.