De gemeente Amsterdam gaat onderzoeken of crack verstrekken aan verslaafden problemen rondom deze groep kan oplossen. In plaats van de drug te scoren in het illegale circuit, zouden gebruikers het op aangewezen plekken legaal kunnen verkrijgen. Volgens deskundigen heeft een gecontroleerde aanpak als deze voordelen voor zowel gebruikers als de samenleving.

Het gaat nu nog om een onderzoek naar een mogelijke pilot in de toekomst. Maar als het zover komt, zou Amsterdam de eerste plek ter wereld zijn waar de drug crack, onder experts beter bekend als basecoke, medisch wordt verstrekt. De gemeente trekt ruim 100.000 euro uit voor het onderzoek.

Crack

Crack is een bewerkte vorm van cocaïne die je rookt in plaats van snuift. Het middel bereikt vrijwel onmiddellijk de hersenen, waardoor de effecten heviger zijn dan bij coke in poedervorm. Omdat crack na ongeveer 15 minuten weer uitwerkt, krijgen snel de behoefte om weer te roken.

Het aantal crackgebruikers in Nederland neemt toe, met name onder daklozen, ziet emeritus hoogleraar verslavingszorg Wim van den Brink. Hij is tevens voorzitter van Mainline, een organisatie die zich inzet voor de gezondheid van drugsgebruikers. “Veldwerkers zien in hun contacten op straat steeds vaker crackverslaafden. Dat speelt in de grote steden, maar ook in steden Deventer en Zwolle.”

Voor deze groep is het heel moeilijk om te stoppen, zegt de hoogleraar, die ook betrokken is bij het onderzoek naar de pilot. “De meesten hebben dat al heel vaak geprobeerd. En deze op straat levende crackgebruikers zijn vaak niet meer in staat om hulp te accepteren.”

Het Amsterdamse Oosterpark is een vaste plek voor crackgebruikers:

Legaal harddrugs verstrekken aan verslaafden om hun gezondheid te verbeteren en overlast te voorkomen: het klinkt tegenstrijdig. Toch bleek deze aanpak in het verleden effectief. In de jaren 80 en 90 was heroïnegebruik een groot probleem in grote Nederlandse steden. Nadat in 1996 een experiment startte met het gratis verstrekken van heroïne aan verslaafden, namen de criminaliteit, overlast, het aantal gebruikers en (dodelijke) overdoses af.

Dennis Lahey, directeur van belangenvereniging voor drugsgebruikers MDHG en ook betrokken bij het onderzoek, legt uit hoe dit ook voor crackgebruikers kan werken. “Zij zijn nu aangewezen op de illegale markt, met alle criminaliteit die daarbij hoort. Als je die groep in een legale setting weet te zetten, heb je daar als samenleving een stuk minder last van.”

Harder straffen heeft volgens Lahey “geen enkel positief effect”. “De drugsmarkt is een vraaggestuurde markt. In de afgelopen 30 jaar hebben we gezien dat hoe harder je drugsgebruik aanpakt zonder er alternatieven voor te bieden, hoe harder die drugswereld wordt.”

Gezondheid gebruikers

Daarnaast zou medische verstrekking van crack ook gunstig zijn voor de gezondheid van de gebruikers zelf, denken zowel de onderzoekers als de gemeente Amsterdam. “Medische verstrekking zou kunnen zorgen voor stabielere toegang tot een veilig product, minder afhankelijkheid van dealers en vooral: meer contact met hulpverlening”, zegt een woordvoerder van de gemeente.

Sikko Riedstra is al ruim dertig jaar verslaafd aan crack en ziet wel wat in het plan. Hij benoemt de kwaliteit van de crack die hij koopt op straat: “Daarbij heb je snel de kans dat die mensen er zelf nog mee klooien. Als de drugs gecontroleerd worden, weet ik wat ik rook.”

‘Mensen doen gekke dingen’

Vroeger financierde Riedstra zijn verslaving door diefstal. “Daar heb ik ook vaak voor vastgezeten.” Naar eigen zeggen doet hij dat niet meer, maar verdient hij nu geld met het inleveren van statiegeldblikjes.

Net als de onderzoekers verwacht Riedstra dat gebruikers minder snel in de criminaliteit zullen belanden als ze legaal aan crack kunnen komen. “Mensen doen soms gekke dingen om drugs te krijgen. Gevangenissen zitten vol. Ik denk dat je hiermee veel dingen kunt voorkomen, en voorkomen is beter dan genezen.”

Door de toename van het aantal crackgebruikers zijn in Amsterdam gebruiksruimtes geopend: