Het is een snelgroeiende Nederlandse beweging: het ouderinitiatief ‘Smartphonevrij Opgroeien’. Ouders van bijna vijftienduizend kinderen op ruim tweeduizend scholen hebben inmiddels een pact getekend. Dat betekent voor die kinderen geen smartphone tot hun veertiende.

“Voor veel ouders is het een opluchting dat ze niet de enigen zijn met zorgen. Zodra je weet dat zich op elke school ouders zorgen maken, ontstaat er ruimte om samen op te trekken”, zegt journalist Danielle Batist. Zij nam samen met actrice Thekla Reuten en journalist Merel Uildriks het initiatief voor de beweging.

Gelukkige kindertijd

De organisatie zet zich in “voor een maatschappij waarin de druk om basisschoolkinderen een smartphone te geven, verdwijnt” en kinderen een gelukkigere kindertijd hebben. “Wanneer we onze kinderen toegang geven tot de hele wereld in hun broekzak, geven we de hele wereld toegang tot onze kinderen”, zegt de organisatie.

Sommige scholen verbieden smartphones al in de klas. Maar groepsdruk stopt niet bij de schooldeur, zegt Batist. “De druk loopt door via groepsapps en sociale media. En het is uiteindelijk de ouder die bepaalt of een kind een smartphone krijgt, niet de school. Daarom is het zo waardevol als ouders elkaar kunnen vinden.”

Op deze school in Bilthoven is het pact al voor 190 kinderen ondertekend en daar zijn niet alle kinderen het mee eens:

Miranda de Graaf vindt kinderen tot veertien jaar een smartphone ontzeggen geen goed idee. Haar drie kinderen hebben er dan ook alle drie een. Ook de jongste van tien. “Wij leren onze kinderen er verantwoord mee om te gaan. We spreken af hoeveel tijd ze erop mogen.”

Haar tienjarige dochter Megan is blij met haar telefoon. “Ik kan gewoon naar mijn vriendinnen appen.” Ze houdt inmiddels bij hoe lang ze op haar telefoon zit. “Als je ‘m gewoon voor appen gebruikt of één spelletje, is het niet erg. Als ik zie dat ik er te lang op zit, ga ik wat anders doen.”

Maar Batist vindt dat leren omgaan met een smartphone ook kan beginnen vanaf veertien jaar. “Het kinderbrein is er nog niet klaar voor. Veel apps zijn ontworpen met verslavingsmechanismen. Kinderen zijn daar extreem gevoelig voor. Juist omdat ze behoefte hebben aan prikkels, maar nog geen goede impulscontrole hebben.”

Er verscheen vorig jaar een populair boek over de risico’s van smartphones bij jonge kinderen waar veel ouders van schrokken: ‘Generatie Angststoornis’ van sociaal psycholoog Jonathan Haidt. Hij betoogt dat de opkomst van smartphones en sociale media heeft geleid tot een wereldwijde toename van mentale gezondheidsproblemen onder jongeren. Problemen als angststoornissen en depressies.

Vaardigheden

Haidts boek kreeg veel aandacht, maar er is ook kritiek vanuit de wetenschap. Onderzoekers schrijven dat Haidt niet het hele verhaal vertelt en misleidende conclusies trekt. Hij zou studies negeren die niet in lijn zijn met zijn boodschap, waardoor een eenzijdig beeld ontstaat.

Voor Batist is het wél duidelijk: “Een gemiddelde schermtijd van zes uur per dag is gewoon een feit”, zegt ze. “Dat zijn uren die kinderen niet besteden aan vaardigheden die ze moeten opdoen om de rest van hun leven goed beslagen ten ijs te komen. Dus vriendjes maken, buitenspelen, bewegen en zonder afleiding spelen.”

Zorgen van ouders zijn er volgens Batist wereldwijd. “Van Australië tot de VS en in heel Europa. In het Verenigd Koninkrijk is het pact al 130.000 keer ondertekend. De smartphone is geen onschuldig apparaat, maar een krachtig, commercieel product dat is ontworpen om aandacht te trekken. Niet om kinderen te beschermen.”

Verbieden

De ouderbeweging pleit ook voor duidelijke wetgeving voor sociale mediaplatforms. Die hanteren nu dertien jaar als minimumleeftijd. Batist: “In de praktijk zitten veel jongere kinderen er al op. Er is behoefte aan een nieuwe norm en daar is een overheid, en liefst ook Europa bij nodig.”

Vorig jaar nam Australië als eerste land ter wereld een wet aan die sociale media verbiedt voor kinderen onder de zestien. Die wet moet al dit jaar gaan gelden. In Nederland werkt staatssecretaris van Jeugd en Preventie, Vincent Karremans, aan een advies voor ouders. Dat advies moet er voor de zomer zijn.