Het onderzoek dat de EU gaat instellen naar de situatie in Gaza, is volgens Buitenlandse Zaken-minister Caspar Veldkamp zeer betekenisvol. Hij zegt dat het veel indruk maakt in de internationale politiek en in het bijzonder in Israël.

Van gemeentes tot de Tweede Kamer en tienduizenden demonstranten op het Malieveld: allemaal vinden ze dat Nederland de Israëlische regering te weinig tot de orde roept. Maar Veldkamp bestrijdt dat. Hij zegt dat het EU-onderzoek een signaal afgeeft dat net zo waardevol is als het besluit van Groot-Brittannië om gesprekken met Israël over een nieuw handelsverdrag op te schorten.

De EU schaarde zich afgelopen week achter het Nederlandse voorstel om te onderzoeken of Israël nog voldoet aan de voorwaarden voor samenwerking met de unie. Aanleiding is de blokkade van hulpgoederen naar Gaza. Die druist volgens veel EU-landen, waaronder Nederland, in tegen het internationaal humanitair recht.

Genocide?

Toch wil minister Veldkamp zich in gesprek met Nieuwsuur niet uitlaten over de vraag of er sprake is van genocide of ‘genocidaal handelen’. “Het is aan internationale rechters om dat te bepalen. Los van het etiket: ik vind die oorlog verschrikkelijk en de beste manier om die te stoppen is een staakt-het-vuren.”

Volgens Veldkamp maakt het door hem bewerkstelligde EU-onderzoek “echt wel indruk” in de internationale politiek. “Ik weet dat veel mensen in Nederland zeggen: dit is een klein stapje. Maar dit heeft een enorme alarmbel doen rinkelen. Het was donderdag de opening van een Franse krant als Le Monde.”

‘Kritiek op Netanyahu’s koers’

Ook in Israël komt het EU-onderzoek aan, zegt de NSC-minister. Hij wijst erop dat het land juist afgelopen week voor het eerst in maanden mondjesmaat weer wat humanitaire hulp toeliet in Gaza. “Wij hebben direct gezegd: dat is te weinig.”

“Mij valt op dat ook in Israël zelf steeds meer mensen zeggen: Netanyahu vaart niet de goede koers. Ook mensen in het leger en de veiligheidsdiensten.”

Over het EU-onderzoek zijn nog veel vragen. Zoals: hoelang gaat het duren en wat gebeurt er als de uitkomsten negatief zijn voor Israël? Veldkamp kan die niet direct beantwoorden, maar zegt wel: “Ik sluit niet uit dat we meer moeten doen in de toekomst.”

Kabinetsbesluit

Het is de vraag hoeveel ruimte hij krijgt om meer te doen. Coalitiepartner en leider van de grootste partij van Nederland Geert Wilders is namelijk een trouwe vriend van Israël. “In het regeerprogramma staat heel duidelijk dat we de nood in Gaza willen verlichten en hechten aan het internationaal recht. Dus het kabinet staat achter deze stap.”

Het EU-onderzoek naar Gaza is niet Veldkamps eigen idee. Vorig jaar deden Spanje en Ierland eenzelfde voorstel en in de Tweede Kamer vragen oppositiepartijen GroenLinks-PvdA en CDA er al langer om.

Het onderzoek kreeg pas op het allerlaatste moment genoeg steun. EU-diplomaten zijn verrast door de grote hoeveelheid landen die zich uiteindelijk achter het Nederlandse voorstel schaarden. Veldkamp kreeg naar eigen zeggen enkele boze berichten uit Israël, onder meer van zijn collega-minister van Buitenlandse Zaken Gideon Sa’ar. Hij zegt dat de EU Hamas in de kaart speelt door zich kritischer op te stellen jegens Israël.

In de coalitie zorgde de koerswijziging van het kabinet voor verdeeldheid, is te zien in deze reconstructie van Nieuwsuur: