Nederland en het Verenigd Koninkrijk zijn de belangrijkste leveranciers van kush, een levensgevaarlijke synthetische drug, in Sierra Leone. Dat staat in een rapport van denktank Clingendael en Global Initiative, organisaties die onderzoek doen naar georganiseerde misdaad.
Kush ontwricht het West-Afrikaanse land: jongeren lopen als zombies over straat en sommige mortuaria zijn overvol. De drug is relatief nieuw en spotgoedkoop. Kush bevat synthetische cannabis en in de helft van de gevallen ook zogeheten nitazenen, een uiterst dodelijke pijnstiller die tientallen malen sterker is dan heroïne. In april vorig jaar kondigde president Julius Maada Bio de noodtoestand af: hij spreekt van een drugsepidemie.
Clingendael en Global Initiative schrijven in een rapport dat de grootste lading kush die ooit in beslag werd genomen, uit Nederland kwam. Het ging om 300 kilo, die werd in het voorjaar van 2024 onderschept. Ook zou een in Nederland veroordeelde cocaïnesmokkelaar een van de grootste spelers zijn op de kushmarkt. Hij heeft roots in Sierra Leone.
Bovendien blijkt uit bronnenonderzoek binnen het criminele circuit in Sierra Leone dat Nederland en het Verenigd Koninkrijk steevast worden genoemd als herkomstlanden. Ze leveren niet alleen kant-en-klare kush, maar ook de grondstoffen.
Daarover vertelt ook een voormalige kush-kok uit Sierra Leone die anoniem zijn verhaal doet aan Nieuwsuur:
Habib Taigore Kamara is directeur van een verslavingsorganisatie in Sierra Leone en wijst ook met de beschuldigende vinger naar de overheid. Hij zegt dat sommige ambtenaren “op regeringsniveau betrokken zijn” bij de kushimport. “Die mensen moeten ontslagen en vervolgd worden.” De autoriteiten van Sierra Leone wilden maandag niet reageren op vragen van Nieuwsuur.
‘Bolle Jos’
Het Afrikaanse land kwam in januari in het nieuws toen bleek dat Jos L. zich er bevindt. De drugscrimineel, ook wel bekend als ‘Bolle Jos’, is een van de meest gezochte criminelen van Nederland. Vooralsnog zijn er geen aanwijzingen dat L. zich bezighoudt met kush. Hij zou zich vooral focussen op de export van cocaïne naar Europa.
L. is bepaald niet de enige Nederlandse drugshandelaar in West-Afrika, zegt Clingendael-onderzoeker Kars de Bruijne. Ook in andere landen in de regio duiken steeds meer synthetische drugs op afkomstig uit Nederland. Zo komt in Gambia, Marokko en ook Sierra Leone veel Nederlandse xtc voor. Ook zijn Nederlanders volgens De Bruijne betrokken bij professionele cannabisteelt in de regio.
“Nederlandse criminelen zien West-Afrika echt als het beloofde land”, stelt De Bruijne. Cocaïne wordt bijvoorbeeld geruild voor geruild voor xtc, zogenoemde ‘xtc-swaps’. Die komen ook in Latijns-Amerika steeds vaker voor.
Jongeren die kush gebruiken, komen in een zeer zware roes terecht:
De onderzoeker vindt dat Nederland te weinig zicht heeft op wat er in West-Afrika gebeurt. “Er is een gebrek aan uitleveringsverdragen en informatie-uitwisseling moet worden verbeterd.”
Nederland heeft vertegenwoordigers van de politie en marechaussee, zogenoemde liaisons, in Nigeria, Ghana en twee in Marokko. Die proberen van daaruit de hele regio West-Afrika te bestrijken. Meer mensen ter plaatse zou helpen, zegt De Bruijne. “De regio is echt een waterbed.”
Nederland zou volgens De Bruijne de eigen informatiepositie verder moeten verbeteren door meer samen te werken met landen als Italië, Frankrijk of het Verenigd Koninkrijk die een beter netwerk hebben in West-Afrika. Ook zou het geven van ontwikkelingshulp aan de regio gekoppeld kunnen worden aan de mate waarin landen zich inzetten voor het bestrijden van drugshandel.
Ministerie: ‘geen signalen’
Het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt zelf weinig tot geen signalen te hebben dat Nederland een productie- of doorvoerland is voor synthetische cannabinoïden naar West-Afrika. “Helemaal uitsluiten kunnen we dat ook niet en daar blijven we alert op”, aldus een woordvoerder. In oktober vorig jaar zei minister Van Weel (VVD) van Justitie en Veiligheid dat Europa meer moet samenwerken in de strijd tegen de drugsmaffia. De Bruijne: “Maar wat betreft kush: wij zijn te veel bezig met wat erin komt qua cocaïne dan wat er qua synthetische drugs uit gaat.”
De Nederlandse Douane laat in een reactie weten vorig jaar in totaal ruim 13.700 postzendingen verdovende middelen te hebben onderschept, waarvan een groot deel synthetische drugs. De afgelopen jaren is extra gecontroleerd op maritieme containers, maar dat leidde volgens een woordvoerder niet tot veel extra drugsvondsten. “Wij blijven dit overigens voortdurend monitoren.”