Er moet snel beter passende huisvesting komen voor mensen die verward gedrag vertonen, voor overlast zorgen en potentieel gevaarlijk zijn. Daarvoor pleiten de landelijke voortrekkers van de Levensloopaanpak, een samenwerkingsgroep van onder meer politie, reclassering en het Openbaar Ministerie, gericht op deze doelgroep.
De aanpak is in het leven geroepen na de moord op oud-minister Els Borst door een man met ernstige psychische problemen. “Het gaat om een doelgroep waarbij eigenlijk alles al is geprobeerd”, zegt Elza Doze van de Levensloopaanpak.
Nieuwegein
600 mensen vallen inmiddels onder die doelgroep. Onder hen is Hamza L., die verdacht wordt van het doodsteken van de 11-jarige Sohani in Nieuwegein.
“Het is een heel moeilijke en potentieel gevaarlijke doelgroep”, zegt Doze, die verbonden is aan de forensische zorgverlener Fivoor. “Helaas kunnen dit soort vreselijke incidenten gebeuren, ook al werken we er met zijn allen keihard aan om deze mensen goed te begeleiden en op tijd in te grijpen wanneer hun situatie verslechtert.”
Zo worden volgens Doze sommige cliënten voor een aantal weken opgenomen om intensieve behandeling te ondergaan voor bijvoorbeeld een verslaving of psychische problematiek.
“Het overleg tussen alle verschillende partijen is inmiddels steeds beter geregeld in zogenoemde Zorg- en Veiligheidshuizen, maar er is voor deze cliënten vrijwel geen geschikte woonruimte”, zegt Anneke Aanstoot namens de Zorg- en Veiligheidshuizen. Ze is ook betrokken bij de Levensloopaanpak.
Midden in woonwijk
De dood van Sohani roept de vraag op of deze cliënten wel midden in een woonwijk kunnen wonen. “Eigenlijk niet, dat kan slechts in een enkel geval en onder strenge voorwaarden”, zegt Doze. “Het zou veel beter zijn als we ze in speciale woningen kunnen onderbrengen aan de rand van een stad of dorp, met meer en structureel toezicht. De naasten van deze cliënten, zorgverleners en de politie kunnen hen gewoonweg niet 24/7 in de gaten houden.”
Dit soort woonvormen is er nog maar op enkele plekken in Nederland en dus worden cliënten uit nood toch in sociale huurwoningen midden in de wijk geplaatst. Maar ook dat lukt lang niet altijd. Van de 600 mensen die nu onder deze aanpak vallen is een derde dakloos. “Hulpverleners moeten op de fiets door de wijk op zoek naar de cliënten om ze in beeld te houden”, zegt Doze.
Ook de politiechef Midden-Nederland, Michel de Roos, benoemt het gebrek aan geschikte woonplekken als grootste probleem bij de aanpak van mensen met verward gedrag. “Complexe patiënten, die in het verleden al geweld hebben gebruikt en bepaalde diagnoses hebben, moet je niet in een prikkelrijke wijk zetten waar kinderen op straat spelen”, zei hij dit weekend tegen de Volkskrant. Hij roept de politiek op tot actie.
1500 woningen
Op basis van gegevens van de Zorg- en Veiligheidshuizen wordt verwacht dat de potentiële doelgroep voor de Levensloopaanpak niet bestaat uit 600 maar uit 1500 cliënten. “Daar geschikte woningen voor bouwen zou zoveel druk en overlast wegnemen uit de wijken”, stelt Aanstoot. “We trekken hier al jaren over aan de bel bij de ministeries van VWS en Justitie en Veiligheid, maar dat heeft niet tot concrete oplossingen geleid. Terwijl het wel noodzakelijk is. De aantallen zijn overzichtelijk.”
In een reactie aan de NOS laten de desbetreffende ministeries weten dat ze het belangrijk vinden dat deze groep mensen de juiste zorg krijgt. “Juist ook om het risico op gevaarlijk gedrag zo veel mogelijk te verkleinen. Voor een deel van de groep is een beschermde woonplek met intensieve begeleiding het meest passend, anderen hebben baat bij een zelfstandige, prikkelarme woonplek.”
Belangrijkste reden dat dat niet altijd lukt is volgens de ministeries “de algehele schaarste op de woningmarkt en de tijd die nodig is om passende woonplekken te realiseren”. Daarnaast is het niet eenvoudig om geschikte locaties te vinden. “Ook het gebrek van draagvlak van omwonenden voor het huisvesten van deze groep kan ervoor zorgen dat de realisatie van deze woonplekken lang duurt.”