De regio Rotterdam is de afgelopen weken opgeschrikt door meerdere geweldsincidenten waarbij jonge kinderen een wapen gebruikten. Artsen in het Erasmus MC kunnen het niet meer aanzien: ze roepen de overheid op snel iets te doen aan jongeren met messen of vuurwapens op zak.

Het jongste slachtoffer dat op de spoedeisende hulp-afdeling belandde, was 7 jaar. Als Michiel Verhofstad, hoogleraar traumachirurgie, dat vertelt, valt hij even stil. “Die was neergestoken. Een jongen, vorig jaar was dat. Waanzin…”

Sinds 2010 houdt zijn ziekenhuis bij hoeveel patiënten binnenkomen als gevolg van steek- of vuurwapenincidenten. De laatste jaren neemt het aantal slachtoffers bij het Erasmus MC toe, maar belangrijker nog: “Ze worden steeds jonger en hun verwondingen zijn heftiger”.

De voorbije weken zijn opnieuw dramatische incidenten te betreuren. In Schiedam werd een jongen van 13 doodgestoken door een leeftijdgenoot. En een jongen van 11 overleed na een schietincident in het Rotterdamse stadsdeel Charlois.

Volgens Verhofstad is het zaak “het tij te keren”. “Blijkbaar is een trend gaande in de samenleving dat wapenbezit een vorm van normaal geacht wordt. Ik was altijd heel trots dat we in Nederland geen wapens toestaan zoals in de VS. Maar nu heb ik het gevoel dat we een tweede VS aan het worden zijn.”

‘Niet iets van vandaag of gisteren’

Maar klopt dat wel? Frank Weerman, hoogleraar jeugdcriminologie, plaatst kanttekeningen. “Natuurlijk, ook ik schrik hiervan. Maar dit is niet iets van vandaag of gisteren.”

Hij ziet dat bij kleine specifieke groepen “in bepaalde wijken” de problemen hardnekkiger en erger worden. Maar benadrukt tegelijkertijd dat uit vele onderzoeken blijkt dat jeugdcriminaliteit in z’n algemeenheid op de lange termijn juist daalt.

Studies in binnen- en buitenland laten niet zien dat slachtoffers en daders in de jeugdcriminaliteit steeds jonger worden. “Dit soort zaken zag je tien à twintig jaar geleden ook al. Ook toen zei men dat ze steeds jonger worden. We moeten niet in paniek raken en drastische maatregelen voorstellen.”

Oplossingen

Voor de hand liggende oplossingen werken volgens Weerman niet tot nauwelijks. Hij doelt dan op strafverhogingen, mediacampagnes en ouders verantwoordelijk stellen en baseert zich op onderzoeken uit het buitenland.

Wat dan wel? Volgens de jeugdcriminoloog moeten hulpinstanties en de overheid langdurige projecten opzetten die zich richten op de oorzaken van probleemgedrag met wapens. Dus: kinderen met psychosociale problemen helpen en proberen ze niet op het criminele pad te laten belanden, als ze daar niet al zijn.

Een andere concrete oplossing ligt volgens Weerman bij de ziekenhuizen. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die slachtoffer zijn van een geweldsdelict, al dan niet met wapens, later relatief vaak zelf dader worden. Dus zou het goed zijn als de slachtoffers van nu direct de juiste hulp krijgen.

Dat zou kunnen door hulpverleners te laten posten bij traumacentra. Zij kunnen dan direct in contact komen met slachtoffers. Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid denkt al na over dat idee. “Het lijkt mij heel interessant voor een project.”

Uit CBS-cijfers blijkt dat sinds 2019 fors meer jongeren in het ziekenhuis belanden als gevolg van steekwapengeweld (zie onderste lijn):

De zwaargewonde kinderen maken diepe indruk op de spoedeisende hulp-afdeling in Rotterdam. Alle artsen en verpleegkundigen die ermee te maken krijgen, kunnen na afloop van de behandeling gebruikmaken van professionele nazorg binnen het ziekenhuis.

“Daardoor blijft het draagbaar. Anders hou je dit niet vol”, zegt verpleegkundige Britt Ketting-Lagerlöf. “Ik kan het beter met collega’s erover hebben dan met mijn gezin thuis. Mijn collega valt niet flauw.”

Traumachirurg Michiel Verhofstad hoopt dat de overheid met een oplossing komt voor het jeugdgeweld. Tegelijkertijd vestigt hij zijn hoop op ouders. “Die moeten in gesprek met hun kinderen.”

Ook Weerman denkt dat ouders veel kunnen doen om hun kinderen te behoeden voor criminaliteit. “Simpelweg door een goede relatie te hebben met je kind. Vraag hoe het met ze gaat, doe dingen samen. Zorg voor een goede band. Dat verkleint de kans op criminaliteitsproblemen enorm.”

De wapenincidenten met kinderen concentreren zich met name rond de regio Rotterdam: