Fertiliteitskliniek Medisch Centrum Kinderwens uit Leiderdorp schond bewust de richtlijnen voor spermadonatie. In een contract met een donorvader, dat in handen is van Nieuwsuur, staat dat er met het zaad van een donor 25 gezinnen konden worden geholpen, terwijl de richtlijn voorschreef dat er maximaal 25 kinderen mochten worden verwekt.

Kinderwens schond die regel zonder dat de donorvader dat wist. Letselschadeadvocaat Mark de Hek, die meerdere donorzaken behandelt noemt het “een medische fout en juridisch onrechtmatig”.

De Hek: “Er is op een ongelooflijk brute manier misbruik gemaakt van het vertrouwen in een arts. Als je als medische instelling op zo’n manier omgaat met de richtlijnen, dan ben je er juridisch gezien echt gloeiend bij.”

Maandag werd bekend dat Nederland zeker 85 massadonoren telt, donoren met wiens zaad in klinieken meer dan het maximaal toegestane aantal van 25 kinderen is verwekt. Er zijn donoren met twee of zelfs drie keer zoveel biologische kinderen als is toegestaan.

Medische risico’s

De richtlijn is in 1992 opgesteld, omdat kinderen bij een hoger aantal onverantwoorde risico’s lopen op erfelijke afwijkingen. Ook bestaat het risico dat kinderen eerder psychologische problemen ervaren, zoals hechtingsproblematiek. Ook lopen zij het risico per ongeluk een halfbroer of -zus te daten.

Desondanks overtrad het Medisch Centrum Kinderwens deze afspraken bewust in het contract met een donor uit 2008. Dat contract bood de kliniek daarmee de mogelijkheid voor meerdere kinderen per gezin, en daarmee de norm van 25 kinderen te overschrijden.

Dat is ook gebeurd, buiten medeweten van donorvader Eelco Maljaars om. “Toen ik een kleine tien jaar later zelf op natuurlijke wijze vader werd van een dochter, wilde ik toch weten hoeveel eventuele halfbroertjes en -zusjes ze had.”

In reactie op zijn vraag liet Kinderwens in 2021 weten dat er met het donorzaad maar liefst 39 kinderen bij 22 gezinnen waren verwekt. “Dat verbaasde me, ik had begrepen dat het om maximaal 25 kinderen zou gaan.”

Reactie kliniek

In reactie op vragen van Nieuwsuur schrijft de kliniek: “Er is in het verleden in een aantal individuele situaties de keus gemaakt om niet 25 kinderen per donor te hanteren, maar maximaal 25 gezinnen.” De instelling deed dat naar eigen zeggen omdat het voor ontvangende ouders van belang was dat ze broertjes en zusjes zouden hebben met dezelfde genen.

Advocaat Mark de Hek zegt dat de officiële richtlijn met dat contract “keihard zwart-op-wit wordt geschonden”. “Er is een heel duidelijke richtlijn van twaalf gezinnen of 25 kinderen per donor. Als je dat oprekt tot 25 gezinnen, dan is dat in strijd met de richtlijn. Ze hebben er gewoon lak aan gehad.”

“Als een arts in een medische instelling op zo’n manier met mensenlevens omgaat, dan kan de rechter oordelen dat je een onrechtmatige daad hebt gepleegd en dat je de schade die daaruit voortvloeit moet vergoeden.”

Rietjes zaad naar het buitenland

Het contract gaf de kliniek Kinderwens eveneens de mogelijkheid om naast de 25 gezinnen in Nederland, overgebleven rietjes zaad te gebruiken voor nog eens vijftien kinderen in het buitenland. De Hek vindt dat onbegrijpelijk. “Dan heb je als kliniek geen controle meer over wat daarmee gebeurt. Dus waarom werk je daaraan mee? Waarom verzin je zo’n constructie?”

Het Medisch Centrum Kinderwens is onderdeel van de Britse fertiliteitsmultinational TFP die Europees opereert. Desgevraagd stelt Kinderwens dat er “geen rietjes naar het buitenland” zijn gegaan.