De eisen voor vergunningen versoepelen, ‘onherstelbaar verloren’ natuurgebieden opofferen en illegaal geworden bedrijven legaliseren. Het is een greep uit de plannen die LTO Nederland vanmiddag presenteerde en waarmee de boerenbelangenorganisatie Nederland uit de stikstofcrisis wil halen nadat recente uitspraken van de Raad van State en de civiele rechter het land verder op slot zetten.
Het is niet toevallig dat LTO juist nu met deze plannen komt. Om economische ontwikkeling weer mogelijk te maken, heeft premier Schoof een ministeriële commissie opgericht die uiterlijk begin april met een stikstofplan moet komen. LTO wil dat de commissie haar plannen overneemt.
Het plan richt zich nadrukkelijk op één kant van de stikstofcrisis: de juridische kant. De organisatie liet zich daarvoor adviseren door advocatenbureau Houthoff. De maatregelen die LTO voorstelt moeten antwoord geven op de vraag hoe de vastgelopen vergunningverlening weer op gang kan komen, zodat er weer ontwikkelingsperspectief ontstaat voor uiteenlopende economische sectoren, waaronder de landbouw.
Minder uitstoot
Het plan gaat daarmee nadrukkelijk niet over de minstens even prangende vraag hoe Nederland de uitstoot van stikstof naar beneden zal brengen. “Het allerbelangrijkste wat we nodig hebben om uit de stikstofimpasse te komen, is niet een juridisch kader, maar het verminderen van de uitstoot”, reageert Rogier Kegge, universitair docent bestuurs- en omgevingsrecht aan de Universiteit Leiden, die de plannen op verzoek van de NOS doornam.
In rechtszaken wijzen rechters er telkens op dat er eerst minder stikstof terecht moet komen in overbelaste Natura 2000-gebieden, om te voorkomen dat de natuur verslechtert. Pas als die dalende lijn is ingezet, mag weer meer stikstof worden uitgestoten, is de boodschap keer op keer. “Als de stikstofuitstoot omlaag gaat, ontstaat er bovendien vanzelf meer ruimte om vergunningen te verstrekken”, stelt Kegge.
Half plan
LTO-voorzitter Ger Koopmans benadrukt dat de vandaag gepresenteerde plannen inderdaad hand in hand moeten gaan met plannen om de uitstoot van stikstof te verminderen. Hij zegt daaraan te werken, maar wil nog niets van zijn ideeën prijsgeven en presenteert vandaag dus een deel van het plan.
LTO zegt voor deze volgorde te kiezen omdat nieuwe regels nodig zouden zijn om de uitstoot omlaag te krijgen. Als voorbeeld noemt voorzitter Koopmans dat veehouders nu vaak geen vergunning kunnen krijgen om hun stal te verduurzamen.
Jurist Kegge gaat niet in die redenering mee. “Ik heb nog nooit vergunningsaanvragen gezien die enkel gericht zijn op het reduceren van stikstofuitstoot. Vaak gaat het om een aanvraag voor bijvoorbeeld een betere stal en betere luchtwassers, die de uitstoot van ammoniak omlaag moeten brengen. Maar dan wil de boer er ook honderd koeien bij en moet in praktijk blijken hoeveel de uitstoot verandert.”
Toch ziet Kegge toegevoegde waarde in onderdelen van het plan van LTO. “Ik heb er kanttekeningen bij, maar het is op zich een goed doordacht pakket dat richtingen biedt voor juridische oplossingen. Toch kun je het pas volledig op waarde schatten in samenhang met de toekomstige plannen voor stikstofreductie.”
Het LTO-plan volgt op Kamerbrieven van en media-aandacht voor landbouwminister Wiersma, waarin ze verschillende scenario’s verkent om stikstofuitstoot omlaag te brengen en regels te versoepelen. Keuzes maakte ze nog niet. Donderdag debatteert de Tweede Kamer over het stikstofprobleem.