Minder dan een week voor de verkiezingen kruipen de grote partijen in de Peilingwijzer naar elkaar toe. De verschillen worden kleiner en de onzekerheid bij veel kiezers is nog altijd groot.
De PVV, die lang afgetekend bovenaan stond, is nog steeds de grootste partij met 25 tot 31 zetels, maar is in een maand wel significant teruggezakt.
GroenLinks-PvdA staat stabiel op 22 tot 26 en is in het gewogen gemiddelde van de zetelpeilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag de tweede partij, maar de voorsprong op het CDA en D66 is gering.
D66 zet zijn opmars voort. De partij van lijsttrekker Rob Jetten, die in de Tweede Kamer 9 zetels heeft, staat in de Peilingwijzer nu op 19 tot 23 zetels, en is daarmee even groot als het CDA, dat deze week juist significant verliest en op 18 tot 22 komt.
De VVD lijkt voorzichtig uit het dal te klimmen. Met 14 tot 18 zetels staat de partij van Dilan Yesilgöz 2 à 3 zetels boven het dieptepunt dat twee weken geleden werd bereikt.
De opmars van concurrent JA21 lijkt te stagneren. De partij van Joost Eerdmans staat stabiel op 10-14, en is daarmee de zesde partij. Alle andere partijen staan daar ver achter.
Bij de vorige verkiezingen zette Geert Wilders zijn krachtige opmars in bij het verkiezingsdebat bij SBS6. Dat debat lijkt ditmaal niet de ‘gamechanger’ te worden. In 2023 was Wilders in de ogen van de kijkers de afgetekende winnaar, ditmaal deden voor de SBS-kijkers Yesilgöz en Bontenbal het beter dan hij.
Kiezers die de PVV de rug toekeren doen dat blijkens onderzoek van Ipsos I&O onder meer omdat ze denken dat Wilders toch niet in de regering zal komen. Ook klinkt er bij zijn (potentiële) kiezers voorzichtig kritiek op Wilders zelf. Vorige keer werd hij geprezen om zijn veronderstelde gematigdheid (‘Geert Milders’), dit keer verwijten potentiële PVV-kiezers hem dat hij is ‘weggelopen’ uit het kabinet-Schoof en dat hij zich juist te grof uit.
Kiezers nemen Bontenbal uitspraak kwalijk
Opvallend is de al weken aanhoudende opmars van D66. Deze week lijkt de partij te profiteren van de uitspraak van CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal in Nieuwsuur, die daar het recht verdedigde van religieuze scholen om homoseksuele relaties af te keuren. Ook veel traditionele CDA-kiezers hebben hier moeite mee.
Hoewel Bontenbal kort daarop spijt betuigde over de manier waarop hij zijn standpunt had geformuleerd, is het voor veel kiezers reden niet meer op hem te willen stemmen. Kiezers die een politiek van het midden willen, wijken hierdoor uit naar D66, blijkt uit het onderzoek van Ipsos I&O.
Nog veel onzekerheid
Tom Louwerse, de maker van de Peilingwijzer, ziet in de peilingen een duidelijke trend van groei bij D66, al is die al een tijdje het sterkst bij Ipsos I&O, en minder bij Verian en bij Maurice de Hond, die niet aan de Peilingwijzer wil meewerken.
Volgens Ipsos I&O heeft D66 ook nog een sterk groeipotentieel, maar voor alles geldt dat de uitslag van volgende week woensdag onmogelijk te voorspellen is omdat nog altijd een groot deel van de kiezers twijfelt. Iets meer dan de helft heeft een duidelijke voorkeur, maar 45 procent twijfelt. En daarmee kan het woensdag nog alle kanten op.
Verantwoording
De NOS publiceert in aanloop naar de Kamerverkiezingen van 29 oktober regelmatig de Peilingwijzer, die zetelpeilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag samenvoegt. Meer over de methode erachter is te vinden op de website van de maker, politicoloog Tom Louwerse van de Universiteit Leiden. Vanavond in het tv-programma Pauw & De Wit meer over de cijfers achter de nieuwste peiling van Ipsos I&O.