Etiketten op statiegeldflesjes van grote merken als Spa en Coca-Cola laten veel te snel los, constateert zwerfafvalexpert Dirk Groot. Gevolg is dat kopers van deze flesjes hun statiegeld niet terugkrijgen en miljoenen etiketloze exemplaren in het zwerfafval blijven liggen. Daarom heeft hij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) verzocht om drankenproducenten hierop aan te spreken.

Op statiegeldverpakkingen moet volgens de wet “duidelijk en onuitwisbare” informatie staan over statiegeld. “Daar voldoen die producenten dus niet aan”, zegt Groot, wiens data over zwerfafval door onder meer Rijkswaterstaat en gemeenten worden gebruikt.

Hij kaartte dit al meerdere keren aan bij de ILT en ook in de Tweede Kamer, maar dat leidde niet tot verandering. Daarom heeft hij nu samen met de Universiteit Leiden een officieel handhavingsverzoek gedaan. De inspectie staat open voor zijn verzoek: “We leveren graag een bijdrage aan het meer inleveren van flessen en minder zwerfafval”, aldus een woordvoerder.

Tien zwembaden vol

Sinds de invoering van statiegeld op kleine flessen in 2021 ziet Groot dat het zwerfafval enorm verminderd is. “Maar er is altijd ruimte voor verbetering.”

Volgens zijn berekeningen belanden jaarlijks ongeveer 5 miljoen flesjes zonder etiket op straat, oftewel zo’n tien zwembaden vol. “Daar is dus wel statiegeld voor betaald, maar dat komt niet terug. Want flesjes zonder etiket kan je niet inleveren. Dat geld blijft hangen bij de producenten.”

Geen waarde

Statiegeldautomaten accepteren alleen verpakkingen mét etiket omdat ze door middel van de streepjescodes kunnen controleren of er wel statiegeld op zit. Daarom blijven de ‘kale flesjes’ achter in het zwerfafval, zegt Groot. “Flesjes met etiket worden opgeraapt omdat ze waarde hebben. De rest blijft liggen.”

Drankenproducenten zijn zelf verantwoordelijk voor het inzamelen en recyclen van statiegeldverpakkingen. Ze liggen daarbij al jaren onder vuur omdat ze er niet in slagen om te voldoen aan het wettelijke inzameldoel van 90 procent. In 2023 lag dat percentage voor plastic flesjes op 74. Pas in in 2026 verwachten de producenten de 90 procent te halen.

Vooral Spa-flesjes ziet Groot terug op straat. “Daar is het probleem het grootst omdat ze papieren etiketten gebruiken die snel loslaten.” Daarna volgt Coca- Cola Nederland, waaronder ook merken als Fanta en Chaudfontaine vallen. “Die hebben een plastic etiket dat vastzit met een dun plakrandje; ook dat gaat er snel af”, ziet Groot. Hetzelfde probleem hebben flesjes van Dalphin, dat veel produceert voor huismerken van grote retailers.

Dat kan allemaal veel beter. “Een ander merk van Coca-Cola, Fuze Tea, heeft wél goed vastzittende etiketten. Dan zouden ze die techniek toch ook kunnen toepassen bij die andere flesjes.” Ook andere producenten, zoals sapproducent Innocent, hebben etiketten die goed blijven zitten. “Daar is het etiket groter en goed omsluitend om het flesje heen. Daardoor laat het niet makkelijk los.”

Aangekaart

De inspectie is de data van Groot inmiddels aan het analyseren en voert gesprekken met producenten. “Twee jaar geleden hebben wij het probleem ook aangekaart. Producenten gaven toen aan dat bij recycling de etiketten makkelijk moeten loskomen”, aldus de woordvoerder.

Het handhavingsverzoek van Groot geeft de inspectie nieuwe handvatten om actie te ondernemen. “De ILT vindt het alleen maar goed dat een initiatief als dit wordt ingediend. Zonder etiket op een fles is er geen inname en krijgt de consument geen statiegeld terug. Een fles kan dan niet gerecycled worden en telt niet mee voor het inzamelresultaat.” Deze zomer neemt de ILT een besluit over het verzoek.